مشکلات جانبی و رایج ارتودنسی
در طی 20 سال گذشته شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در خصوص ارتودنسی بوده‌ایم که حجم بالایی از این پیشرفت‌ها تنها با هدف گذراندن روند درمانی آسان و بدون مشکل برای بیماران بدست آمده است.
در این رابطه متخصصان ارتودنسی با تکیه بر دانش، تجربه و مهارت‌های خود و هم‌چنین جدید‌ترین روش‌های ارتودنسی توانسته‌اند در کلینیک‌های مجهز خدماتی را به بیمار ارائه دهند که کمترین مشکل و مساله را در طول سیر درمان متوجه شخص سازد.
اگر چه باید این مسئله را نیز مد نظر قرار داد که آن دسته بیمارانی که مایل به انجام ارتودنسی دندان هستند، ممکن است در طول مدت درمان با برخی مسائل و مشکلات درگیر شوند.
مشکلات
نصب سیم‌های ارتودنسی درد ندارد و برای انجام این کار احتیاجی به استفاده از وسائل تیز در دهان بیمار نیست و نیازی به بی‌هوشی بیمار نیز وجود ندارد. سیم‌های ثابت به دندان‌ها چسبانده می‌شوند و سیم‌های باز شدنی به سادگی روی آن‌ها چفت می‌شوند. پس از نصب ارتودنسی ممکن است بیمار تا چند روز احساس ناراحتی کند، اما این ناراحتی موقتی است.
از جهت دیگر باید به این نکته توجه داشت که مقدار ناراحتی که افراد احساس می‌کنند به میزان حساسیت آن‌ها بستگی دارد و این جریان، در افراد مختلف متفاوت است. در کل ممکن است کمی درد را در ناحیه‌ی دندان‌های خود حس کنید. احساس شل شدن دندان‌ها و حساس شدن آن‌ها در مواقعی که قصد دارید مواد غذایی را گاز بزنید عادی خواهد بود. هم‌چنین می‌توانید در روزهای اول برای کاهش درد از مسکن استفاده کنید.
ممکن است قسمت‌هایی از سیم به دهان و لب‌ها برخورد کنند و به ایجاد ناراحتی منجر شوند. بعضی افراد در دهان خود آفت می‌زنند و ممکن است نحوه‌ی صحبت کردن‌شان هم کمی تغییر کند. اگرچه این پدیده موقتی خواهد بود و پس از چند روز صحبت کردن بیمار به حالت معمولی و سابق باز خواهد گشت. از روی دیگر اگر احساس کردید که میزان ناراحتی شما از آسیب‌های وارده به لب‌ها و یا لپ‌ها شما آزار دهنده شده، می‌توانید با مالیدن کمی موم ارتودنسی به سطح پشتی سیم‌ها این مشکل را تا حدودی رفع کنید.
بروز این قبیل مشکلات در روزهای اول نصب ارتودنسی بیشتر شده، بسیار عادی است. اما چند روز پس از گذراندن این دوره سیم‌ها بر روی دندان ها قرار می‌گیرند و این مشکلات به طور کلی رفع می‌شود به گونه‌ای که بیمار فراموش می کند که ارتودنسی دارند.
کوتاهی در حفظ بهداشت عمومی دهان در طول ارتودنسی می‌تواند موجب ایجاد لکه روی دندان شود.
بهداشت دهان، بیماره‌های لثه و پوسیدگی دندان
اغلب افراد به اشتباه فکر می‌کنند که پس از نصب بند و یا سیم ارتودنسی بر روی دندان، جای نصب به صورت لک روی دندان باقی می‌ماند و یا انجام ارتودنسی موجب آسیب رسیدن به دندان‌ها می‌شود.
کوتاهی در حفظ بهداشت عمومی دهان و یا عدم استفاده‌ی اصولی از مسواک می‌تواند موجب چنین پیش‌آمدهایی شود. رژیم غذایی اشتباه، مواد غذایی پرقند و یا مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های گازدار می‌تواند به دندان‌های شما آسیب‌های جدی وارد کنند. این مشکلات در اشخاصی که ارتودنسی دارند شدید‌تر خواهد بود. به همین دلیل پایبندی به یک رژیم غذایی سالم و بی‌خطر و تلاش برای حفظ بهداشت دهان و دندان برای اشخاص ضروری است. چراکه در صورت عدم پایبندی به اصول بهداشتی، این افراد بیش از سایرین در معرض ابتلا به مشکلاتی از قبیل خون ریزی لثه، پوسیدگی دندان، لک و تغییر رنگ دندان‌های سیم‌کشی شده قرار می‌گیرند.
تحلیل رفتن ریشه دندان
ریشه دندان با تحلیل رفتن کوتاه می‌شود. این جریان می‌تواند به دلیل وجود سیم کشی دندان یا دلایل دیگری داشته باشد. در هر صورت پیش‌بینی این مساله برای ارتودنتیست سخت خواهد بود. دندان‌های برخی بیماران به صورت کلی برای این مشکل مستعد است. این در حالی است که درصد افرادی که به مشکل تحلیل ریشه‌ی دندان دچار می‌شوند آن‌چنان بالا نیست. از طرف دیگر در طول پروسه‌ی درمانی در بیمارانی که از ارتودنسی استفاده می‌کنند، احتمال بروز مشکل در دندان شخص بسیار کم و ناچیز است و سیم کشی دندان نمی‌تواند عامل اصلی در بروز مشکلات و بیماری‌های دهان به شمار بیاید.
به ندرت ممکن است که دندان‌هایی که ارتودنسی شده‌اند دچار مشکلات عمده در روند درمان شوند. گرچه احتمال وقوع چنین رویدادهایی در صورت تمدید دوره‌ی ارتودنسی افزایش پیدا می‌کند. درست به همین دلیل است که مدت زمان نصب و خارج کردن سیم کشی از دندان بیمار بسیار حائز اهمیت است. اما در کل احتمال خطر تحلیل ریشه‌ی دندان در بیماران آن‌چنان بالا نیست. چراکه ارتودنتیست بسته به شرایط بیمار سلامت دهان و دندان وی را از طریق تصاویر رادیولوژی بررسی می‌کند.
ارتودنتیست برای ارتدونسی دندان‌های معیوب را بدون در نظر گرفتن شدت جراحت و زمان آسیب دیدگی بررسی می‌کند.
دندان‌های آسیب دیده
دندان‌های جلویی برخی بیماران قبل از شروع پروسه‌ی درمانی ارتودنسی دچار مشکلات و آسیب‌هایی جدی شده است. در این بین پزشکان دندان‌های معیوب را بدون در نظر گرفتن شدت جراحت و زمان آسیب دیدگی در سه دسته‌بندی کلی قرار می‌دهند.
باید اشاره کرد که احتمال مواجه شدن با این مسائل آن‌چنان بالا نیست، اما در هر صورت قبل از نصب ارتودنسی می‌بایست تمام جوانب را بررسی کرد. احتمال اول فساد عصب دندان آسیب دیده است. بیمار در این حالت درد دندان را به صورتی محسوس حس می‌کند. تغییر رنگ از دیگر علائم شایع در رابطه با این مشکل است. در صورت بروز این مشکل می‌توان با پر کردن دندان، روند معالجه‌ی بیمار را پیش گرفت. فساد دندان اغلب در میان افرادی که دندان‌هایی بزرگ که شیارهای عمیق دارند شایع است.
احتمال دوم تحلیل رفتن ریشه‌ی دندان است. انتخاب شیوه‌ی درمان در خصوص این دندان‌ها به میزان آسیبی که به ریشه‌ی دندان وارد شده بستگی دارد . این مشکل می‌تواند به صورتی مستقیم بر روی طول عمر دندان فرد تاثیر گذار باشد.
احتمال سوم انکیلوز دندان است. در این حالت نقطه‌ی اتصال بین دندان و استخوان آرواره سفت می‌شود.در حالت عادی یک لایه‌ی فیبری ریشه‌ی دندان را از استخوان آرواره جدا کمی‌کند. دندانی که دچار مشکل انکیلوز شده با ارتودنسی حرکت نمی‌کند و نیاز به جراحی دارد.
تاج، پل یا دندان‌های پر شده بی‌کیفیت
برای رفع این مشکل ممکن است نیاز باشد که سیم کشی را از دهان خارج کنید. این مشکل معمولا به سادگی توسط یک دندانپزشک حل می‌شود.
خطرات جراحی ارتودنتیک
تعداد بسیار اندکی از بیماران برای اصلاح سایز، شکل ظاهری و موقعیت قرار گیری دندان خود در کنار انجام ارتودنسی به جراحی هم نیاز خواهند داشت. در این خصوص خطرات معمول جراحی دهان و دندان وجود دارد. برای اطلاع از خطرات و مشکلات احتمالی جراحی توصیه می‌شود با جراح خود صحبت کنید.
احتمال این‌که دندان در طول فرایند ارتودنسی توسط برخی از این ابزارآلات دچار جراحت شود وجود دارد.
ایجاد جراحت توسط ابزار
به طور حتم مقادیر قابل توجهی ابزار و تجهیزات در روند نصب ارتودنسی استفاده می‌شوند. به همین ترتیب مهم است که در طول این دوره به خوبی به هشدارها و توصیه‌های ارتودنتیست خود دقت کنید. در هر صورت احتمال این‌که دندان در طول فرایند ارتودنسی توسط برخی از این ابزارآلات دچار جراحت شود وجود دارد.
سیم کشی‌های نصب شده در دهان ممکن است در روند درمان جراحت‌هایی را به دهان، زبان، سطح داخلی لب و یا گونه‌ی شما وارد کند. در این حالت برای محافظت از دهان خود در طول فعالیت‌های فیزیکی از محافظ‌های دهان استفاده کنید.
لازم است که شما در روند درمان خود به تمام توصیه‌های متخصص ارتودنسی عمل کنید. چراکه این جریان در حفظ سلامت شما و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به صورت‌تان اهمیت دارد. از طرف دیگر پایبندی به توصیه‌های ارتودنتیست میزان تاثیر سیم کشی را بر روی دندان‌های شما افزایش می‌دهد. هیچ گاه زمانی که مشغول به انجام فعالیت‌های بدنی و یا ورزش هستید از سر کلاه ارتودنسی استفاده نکنید. هرگز قبل از این‌که سر کلاه خود را بردارید کمان آن را آزاد نکنید. دقت داشته باشید که هیچ گاه سر کلاه را از سر خود بیرون نکشید. برای خارج کردن سر کلاه قبل از رهاسازی کمان، تسمه‌های ایمنی و در مرحله‌ی بعد تسمه‌های سر کلاه را آزاد کنید. به یاد داشته باشید که همیشه از تسمه‌های ایمنی هنگام پوشیدن سر کلاه استفاده کنید. دقت کنید که قلاب‌های انتهایی بازوهای فلزی کمان صورت، به درستی به بند‌های سر کلاه وصل شده باشند. اگرچه باید اشاره کرد که به ندرت استفاده از این نوع ارتودنسی موجب ایجاد جراحت به چشم بیمار شده است، اما اگر این مساله برای شما پیش آمد به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید و چشم خود را به متخصص چشم پزشک نشان دهید.
اگر قسمتی از ارتودنسی دچار شکستگی و آسیب شده یا حس می‌کنید درست کار نمی‌کند، حتما به ارتودنتیست مراجعه کنید.
بروز مجدد مشکلات دندان
ممکن است بعد از خاتمه‌ی روند درمان ارتودنسی، دندان به موقعیت قبلی خودش باز گردد. در این صورت ارتودنتیست با استفاده از تکنیک‌هایی خاص احتمال بازگشت دندان به نقطه‌ی سابق را به حداقل می‌رساند. روش اصلی در این رابطه نصب نگهدارنده در دندان‌های مورد نظر بعد از برداشتن ارتودنسی است. در این حالت می‌بایست بنا بر توصیه‌های ارتودنتیست نسبت به استفاده از نگهدارنده برای جلوگیری از حرکت مجدد دندان، جدی باشید.
استفاده از این نگهدارنده‌های متحرک در 1 تا 3 ماه اول درمان به صورت تمام وقت الزامی است. بیمار پس از گذراندن این دوره می‌تواند تا چند ماه فقط شب‌ها از نگهدارنده استفاده کند. در دوره بعدی معالجه سخت‌گیری در استفاده از نگهدارنده به حداقل می‌رسد. این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند که نیاز باشد تنها 1 تا 2 روز در هفته از نگهدارنده استفاده شود. پس از این روند توصیه می‌شود که برای مدت طولانی هفته‌ای 1 تا 2 شب، از نگهدارنده‌های متحرک خود استفاده کنید. به بیان ساده‌تر بهتر است مادامی که قصد دارید دندان‌هایی ردیف داشته باشید، باید از نگهدارنده استفاده کنید. نگهدارنده‌های ثابت هم وجود دارند که ممکن است مجبور شوید برای مدتی طولانی از آن‌ها استفاده کنید.
به مشکلات صدا دادن و درد فک در دوره درمانی ارتدونسی TMJ نیز گفته می‌شود.
صدا دادن یا درد فک
این مشکل اغلب در ناحیه‌ی فک رخ می‌دهد و با درگیر کردن ماهیچه‌های صورت، موجبات درد، محدودیت در باز کردن دهان، دردهای ماهیچه‌ای و هم‌چنین ایجاد صدا در ناحیه‌ی فک، سردرد و گوش درد را فراهم می‌کند. به مشکلات صدا دادن و درد فک TMJ نیز گفته می‌شود. عوامل متعددی ممکن است در این اختلال دخیل باشند. در این راستا تعیین یک دلیل مشخص برای بروز علائم و پیامد‌های این مشکل دشوار خواهد بود . اما آن‌چه که مشخص است بی‌ربط بودن این اختلالات به درمان‌های ارتودنسی است. ممکن است که این پیشامدها با انجام سیم کشی دندان‌های بیمار مصادف شده باشد.
یکی از عمده دلایل بروز این اختلال به هم سائیدگی شدید دندان‌ها است که سبب ایجاد تنش‌های عصبی ماهیچه‌ای در بیمار می‌شود. عادت‌هایی چون جویدن ناخن و یا لب و بیماری آرتروز می‌توانند از دلایل بروز این مشکل باشند. جراحات و آسیب‌دیدگی‌های صورت هم می‌توانند در بروز این مشکل تاثیرگذار باشند.
شدت اختلالات فک به مسائلی چون استرس، ناراحتی اعصاب، خلق و خوی و فشار عصبی وابسته است. دردهای عصبی ماهیچه‌های شانه و یا گردن می‌توانند به فشار آورده به فک و صورت به شدت این مشکل بیافزاید.
در گذشته معتقد بودند که گاز زدن غذا به صورتی غیر اصولی و نادرست و یا انجام ارتودنسی می‌تواند از عوامل موثر در بروز اختلالات TMJ باشد. اما بررسی‌های صورت گرفته در این حوزه این فرضیه را به صورت کلی باطل کرد. چراکه اختلالاتی که فرد به هنگام گاز زدن مواد غذایی دچار آن می‌شود بیش از این‌که دلیل بروز مشکل TMJ باشد، از عواقب این مشکل است.
اختلال TMJ از روی دیگر یک مشکل عضلانی است، درست شبیه به دردهای مفصلی که در دیگر نقاط بدن اتفاق می‌افتند. به همین دلیل شایع است که این بیماران تحت معالجات پزشکی قرار بگیرند. چراکه این جریان لزوما وابسته به مشکلات دندانپزشکی نیست. از روی دیگر روند درمان این بیماران ممکن است توسط متخصصین TMJ و با تکیه بر فیزیوتراپی و کنترل هیجان و استرس در فرد صورت بگیرد. آن‌چه که مسلم است بی ارتباط بودن این مشکل با ارتودنسی است. از طرف دیگر با توجه به این‌که ارتودنسی نمی‌تواند موجب پدید آمدن اختلالات TMJ شود، نمی‌توان ضمانت کرد که این مشکل در فرد به وجود نیاید.